၂၀၁၄-ခု သန္းေခါင္စာရင္း ေကာက္ယူမည့္ပုံစံအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

၂၀၁၄ အတြက္ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမႈ စီစဥ္ထားတဲ့ပုံစံ သိခဲ့ရတာကုိ အမ်ားလည္း သိေအာင္ ျပန္လည္မွ်ေ၀ခ်င္ပါတယ္။

သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမႈအတြက္ ျပည္နယ္၊ ၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ကြက္ အဆင့္ဆင့္ ေကာ္မတီဖြဲ႕ၿပီးေကာက္ယူမွာျဖစ္ပါတယ္။ Main Committee မွာ ေဒါက္တာစိုင္းေမာက္ခန္းက ဦးေဆာင္ၿပီး ရဲမွဴးဦးခင္ရီက chair man အျဖစ္႐ွိေနမွာလည္းျဖစ္ပါတယ္။

သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမႈအတြက္ ေမးခြန္း ၄၁-ခု ႐ွိထားပါတယ္။ ၂၀၁၄ သန္းေခါင္စာရင္းအတြက္ Consultant အျဖစ္ International expert အျဖစ္ ဆီြဒင္မွ တစ္ေယာက္ကုိ တာ၀န္ယူေပးထားပါတယ္။ National express အျဖစ္ Department of Political က အၿငိမ္းစားအရာ႐ွိတစ္ဦးက ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ ၂၀၁၄-အတြက္ ေမးခြန္းေတြကုိေတာ့ ၇၃-ခု၊ ၈၃-ခု မွာ ေကာက္ယူခဲ့တဲ့သန္းေခါင္စာရင္းေတြ၊ ၉၃-ခုမွာတုန္းက သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမယ္ဆုိၿပီးလုပ္ခဲ့တဲ့ Draff ေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး အာစီယံႏိုင္ငံေတြရဲ႕ review ေတြအေပၚမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ကိုက္ညီမယ့္ ေမးခြန္းေတြကုိ ျပင္ဆင္မႈျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ေမးခြန္းေတြကုိ ျပင္ဆင္တဲ့အခါမွာလည္း အျခားအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ NGO ေတြကုိလည္းဖိတ္ၿပီး ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါေသးတယ္။ အဲဒီ ေဆြးေႏြးမႈကုိ ေနျပည္ေတာ္မွာလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ UNHCR က citizen နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေမးခြန္းေတြထည့္ဖုိ႔ ေျပာတယ္။ UNHABIC ကေတာ့ အိမ္ေတြရဲ႕အေျခအေန (တိုက္၊ အိမ္၊ တဲ၊ အိမ္သာ႐ွိမ႐ွိ၊ အိမ္ဖြဲ႕စည္းပုံ)ေတြ ထည့္သြင္းေကာက္ယူဖုိ႔ အႀကံျပဳလာပါတယ္။ အျခားအဖြဲ႕ေတြလည္း သူတုိ႔က႑အလိုက္ အႀကံျပဳၾကေပမယ့္ အႀကံျပဳခ်က္ အားလုံးကုိေတာ့ မထည့္ခဲ့ အဓိက လုိအပ္တာေတြကုိပဲ ထည့္သြင္းခဲ့ၾကပါတယ္။

သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္ယူတဲ့ကိစၥဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အစုိးရကသာ အဓိကတာ၀န္အ႐ွိဆုံးျဖစ္ၿပီး က်န္သည့္အဖြဲ႕ေတြဟာ ၀ိုင္း၀န္းပူးေပါင္းပါ၀င္မႈမ်ဳိးသာျဖစ္ပါတယ္။ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူၿပီးရင္လည္း အတည္ျပဳတာဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အစုိးရကသာ အတည္ျပဳရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အေနႏွင့္ကေတာ့ လိုအပ္တဲ့အႀကံဥာဏ္ကုိ ၀ိုင္း၀န္းပ့ံပုိးမႈသာ လုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူတဲ့အခ်ိန္ေရာက္ရင္ဆုိရင္ ရပ္ကြက္တစ္ခုခ်င္းအလိုက္ ေကာက္ယူမွာျဖစ္သည့္အတြက္ ေကာက္ယူသူေတြဟာ သန္းေခါင္စာရင္း ေကာက္ယူသည့္ရက္မ်ားအတြင္း မိမိတာ၀န္ယူထားတဲ့ရပ္ကြက္မွာသာ ေနရမွာျဖစ္ၿပီး အဲဒီရက္ေတြမွာလည္း ရပ္ကြက္အလိုက္ သြားလာေရးကုိ ကန္႔သတ္ထားမွာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ျခား လုံၿခံဳေရးထားတာမ်ဳိးမ႐ွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ NRS (Nothern Rakhine State) လုိမ်ဳိးဆုိရင္ေတာ့ လုံၿခံဳေရးထားရင္ ထားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၄ သန္းေခါင္စာရင္းသည္ အိမ္တုိင္းရဲ႕ အိမ္႐ွိလူကုန္ စာရင္းေကာက္ယူမွာျဖစ္သည့္အတြက္ ေမြးစကေလးကအစေကာက္ယူမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်င္န္မခါန္နာ (သားဖြားခန္းေတြ ၊ေဆးရံု) ေတြမွာပါ ေကာက္ယူမွာျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၄ သန္းေခါင္စာရင္းအတြက္ Pilot  (အၾကိဳေကာက္ယူျခင္း) အျဖစ္ 2013 March 30 ကေန April 10 အထိ ၿမိဳ႕နယ္ (၂၀)မွာ ေကာက္ဖုိ႔ လ.၀.က က ေရြးထားၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ၿမိဳ႕နယ္ ၂၀-ထဲကမွ ရပ္ကြက္(၁)ခုနဲ႔ ေက်းရြာတစ္ခုကုိ pilot အေနနဲ႔ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမွာျဖစ္ပါတယ္။ ယခု Pilot census အတြက္ ေမးခြန္း ၄၁-ခု ရွိထားၿပီး Pilot ေကာက္ယူၿပီး၍ ေမးခြန္းမ်ားအဆင္မေျပရင္ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္မွာျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၄ သန္းေခါင္းစာရင္းကုိေတာ့ 2014 March 30 ကေန April 10 အထိကုိ ၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ကြက္ေတြအလိုက္ ေကာက္ယူမွာပါ။ အိမ္တုိင္ရာေရာက္လိုက္ေကာက္ၾကမွာပါ။ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမည့္ သူမ်ားကုိလည္း Training ေပးထားမွာျဖစ္ၿပီး ေကာက္ယူမယ့္သူေတြဟာ အလယ္တန္းျပဆရာမေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမည့္သူမ်ားကုိ ျပန္လည္ၾကီးၾကပ္မွာက အထက္တန္းျပေတြပါ။ UNFPA က လ.၀.က ကုိ TOT (Training of Trainer) ေပးမွာပါ။ လ.၀.က ကမွ တဆင့္ သန္းေခါင္စာရင္းကြင္းဆင္းေကာက္ယူမယ့္သူေတြကုိျပန္ၿပီး သင္တန္းေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။ သင္တန္းေပးမွာက ရန္ကုန္(လ.၀.က ႐ုံးခ်ဳပ္)နဲ႔ မႏၲေလး(တကၠသုိလ္ထဲ)မွာသင္တန္းေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။

အျခားႏိုင္ငံေတြမွာဆုိရင္ သန္းေခါင္စာရင္းကုိ ၁၀-ႏွစ္ (၁)ႀကိမ္ ေကာက္ယူေလ့႐ွိၾကၿပီး တခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံႀကီးေတြကေတာ့ ၅-ႏွစ္ (၁)ႀကိမ္ေကာက္ယူေလ့႐ွိပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ သန္းေခါင္စာရင္းအတြက္ ျပင္ဆင္ခ်ိန္ဟာ ၃-ႏွစ္ကေန ၅-ႏွစ္အထိ အခ်ိန္ယူရေလ့႐ွိပါတယ္။ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံမွာဆုိရင္ ၂၀၀၄-၂၀၁၄ ကုိ Face ယူၿပီး ၂၀၁၅ အထိပါ႐ွိပါမယ္။

သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူသူနဲ႔ ေပးသူေတြလည္း မွန္ကန္သည့္ေျဖဆုိ ျဖည့္စြက္မႈမ်ားကုိသာ လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေကာက္ယူသူေတြအေနႏွင့္လည္း မမွန္မကန္ျဖည့္စြက္မႈမျပဳရသလုိ၊ ေကာက္ယူခံရသူအေနနဲ႔ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမႈကုိ မေျဖဆုိႏိုင္ေၾကာင္း ျငင္းဆုိခြင့္မျပဳသင့္ေၾကာင္း။ ျငင္းဆုိမႈ႐ွိလာခဲ့ရင္လည္း ဒဏ္႐ိုက္ခံရပါမယ္။ အေရးယူမယ့္ ဥပေဒတစ္ရပ္လည္း ေရးဆြဲေနလုိ႔ မၾကာခင္ ထြက္႐ွိလာမယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။

စာရင္းေကာက္ယူတဲ့အခ်ိန္မွာ ေျဖဆုိသူရဲ႕အေျဖအတုိင္းကုိသာ ျဖည့္စြက္ေရးသားသြားမွာျဖစ္လုိ႔၊ အဲဒီအေျဖရဲ႕ေနာက္ကြယ္က အေၾကာင္းအရာေတြကုိ ထပ္မံေမးျမန္းမွာမဟုတ္ပါဘူး။ (ဥပမာ - ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာေမးလုိ႔ မြတ္စလင္မ္ဆုိရင္ မြတ္စလင္မ္ပဲျဖည့္ၿပီး လူမ်ဳိးေမးလုိ႔ ဗမာလုိ႔ေျပာရင္ ဗမာလုိ႔သာ ျဖည့္စြက္မွာျဖစ္ပါတယ္။)

* * * 2014 Census အတြက္ အဓိကပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ေနရသည့္ အဖြဲ႕တစ္ခုမွ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးႏွင့္ ၂၀၁၂-ခု ဒီဇင္ဘာလအတြင္းက ဆုံေတြ႕ခိုက္ခဏမွာ 2014-ခု Population census နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လုိမ်ဳိးေတြလုပ္ေဆာင္ေနလဲ၊ census ကိစၥမွာ community အေနနဲ႔ ဘယ္လုိပါ၀င္လုပ္ႏိုင္မလဲ ဆုိတဲ့ အခန္းက႑ကုိ ေမးျမန္းျဖစ္ခ့ဲတာကုိ ျပန္လည္မွ်ေ၀ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

x x x x x x x x x x x x x x

* * * သုံးသပ္ခ်က္

သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူတဲ့အခ်ိန္မွာ ေျဖဆုိသူရဲ႕အေျဖအတုိင္းကုိသာ ျဖည့္စြက္ေရးသားသြားမွာျဖစ္လုိ႔၊ အဲဒီအေျဖရဲ႕ေနာက္ကြယ္က အေၾကာင္းအရာေတြကုိ ထပ္မံေမးျမန္းမွာမဟုတ္ပါဘူး။ (ဥပမာ - ေမးျမန္းသူက ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာေမးလုိ႔ ေျဖဆုိသူက မြတ္စလင္မ္လို႔ေျဖဆုိရင္ ေမးသူက မြတ္စလင္မ္ပဲျဖည့္ၿပီး လူမ်ဳိးေမးလုိ႔ ဗမာလုိ႔ေျပာရင္ ဗမာလုိ႔သာ ျဖည့္စြက္မွာျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း) ဒါေၾကာင့္ အစၥလာမ္သာသနာ၀င္ေတြ သတိထားရပါမယ္။ ေမးခြန္းေျဖတဲ့ေနရာအတြက္ ဘာသာမွာ မြတ္စလင္မ္လုိ႔မေျဖပဲ အစၥလာမ္လုိ႔သာ သတိထားေပးၿပီး၊ လူမ်ဳိးေနရာမွာ ဗမာလုိ႔သာေျပာရင္ေတာ့ ဗမာသာေရးမွာျဖစ္လုိ႔ ကုိယ္ဘာလူမ်ဳိးဆုိတာ ႐ွင္း႐ွင္းလင္းလင္းေျပာျပသင့္ပါတယ္။ (ကုိယ္ဘာလူမ်ဳိးဆုိတာကုိလည္း ပီပီျပင္ျပင္နားလည္ထားၾကဖုိ႔ လုိပါၿပီ။ ကုလားလူမ်ဳိး၊ မြတ္စလင္မ္လူမ်ဳိးလုိ႔ေျဖေနၾကဦးမွာလား။) ကၽြန္မတုိ႔ ျမန္မာမြတ္စလင္မ္ဆုိသူေတြစဥ္းစားၾကသင့္ပါၿပီ။ ကုိယ္ဘာလူမ်ဳိးအေနနဲ႔ ရပ္တည္ၾကမွာလဲ။ အေရးႀကီးတဲ့အခ်ိန္ကုိ ေရာက္ေနပါၿပီလုိ႔ သုံးသပ္မိပါတယ္။

x x x x x x x x x x x x x x

ေျဖေပးတဲ့ အန္ကယ္လ္ကလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး သေဘာေကာင္းပါတယ္။ အဲဒါေတြေျပာေတာ့ အလြတ္သေဘာရင္းႏွီးမႈနဲ႔ေျပာၾကရင္း သူလုိလူမ်ဳိးကေတာင္ ေျပာရင္ မြတ္စလင္မ္လူမ်ဳိးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ရခိုင္မွာ လူဦးေရတုိးပြားေနတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးလည္း သူက ဘာသာေရးေၾကာင့္၊ မိန္းမ ၄-ေယာက္ ယူတာမ်ဳိးဆုိတာကုိ ထည့္ေျပာလုိ႔ ကၽြန္မတုိ႔ အဲဒါကုိလည္း ရွင္းျပခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ တစ္ကုိယ္လုံးၿခံဳတာေတြဟာလည္း ဘာသာေရးအရမဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့အေၾကာင္းလည္း ႐ွင္းျပခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ဘက္မွာလည္း အပိတ္လုိေနရတာေၾကာင့္ ပညာေရးလုိအပ္ေၾကာင္း၊ ဘာသာေရးအရလည္းအသိမ႐ွိေတာ့ေၾကာင္း၊ အဓိကပညာမ႐ွိေတာ့လုိ႔ စဥ္းစားေတြးေခၚႏိုင္မႈေတြနည္းေနၾကေၾကာင္း။ သူ႔အေနနဲ႔ကၽြန္မတုိ႔ကို ေမးခြန္းျပန္ထုတ္ပါတယ္။ သူျမင္ေနတာက မြတ္စလင္မ္ဆုိရင္ အားလုံးဟာ တစ္ကုိယ္လုံးၿခံဳေနၾကတယ္လုိ႔ ျမင္ေနပုံရတယ္။ ကၽြန္မတုိ႔က ကုရ္အာန္မွာပါတဲ့အခ်က္ကုိ ရွင္းျပေတာ့ ကၽြန္မတုိ႔က ပညာ႐ွိလုိ႔၊ က်င္လည္ေနရတဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္းေၾကာင့္ ဒီလုိ ျမင္ၾကတာျဖစ္တယ္၊ ဟုတ္တယ္ ရခိုင္မွာအဓိကပညာမတတ္မႈဆုိတာေျပာလာပါတယ္။ ကၽြန္မတုိ႔ကုိေမးတာက ကၽြန္မတုိ႔ေတြကေရာ အေဒၚေတြကုိေရာ အ၀တ္အစား(ၿခံဳတာေတြ)နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး against လုပ္ဖူးလားလုိ႔ေမးလုိ႔ ေျဖခဲ့ရပါေသးတယ္။ သူေမးတာေတြက ကၽြန္မတုိ႔ကုိ မေကာင္းျမင္တဲ့အျမင္နဲ႔ေမးတာမဟုတ္လုိ႔ ကၽြန္မတုိ႔ ေကာင္းေကာင္းေဆြးေႏြးခြင့္ရခဲ့ၿပီး ေကာင္းမြန္စြာ ေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။